Biogram
Urodziłam się 20 grudnia 1951 roku w Wołowie na Dolnym Śląsku, w rodzinie wywodzącej się z Kresów Wschodnich (Mama – Zofia Gołacka ur. w Słonimiu na nowogródzkiej ziemi, Tata – Michał Chałupka ur. w majątku Złotniki w woj. tarnopolskim). W 1955 roku rodzice przenieśli się do Świdwina na Pomorzu, gdzie podjęli pracę urzędników. Uczęszczałam do Szkoły Podstawowej nr 2, a następnie do Technikum Ekonomicznego. Studia polonistyczne ukończyłam na UAM w Poznaniu w 1975 roku (pracę magisterską Propozycje estetyczne twórczości poetyckiej i dramatycznej Andrzeja Bursy napisałam pod kierunkiem prof. Edwarda Balcerzana). Po studiach wróciłam do domu rodziców i rozpoczęłam pracę nauczycielki języka polskiego, a następnie po ukończeniu studium reżyserskiego – instruktora teatralnego w Świdwińskim Ośrodku Kultury, gdzie prowadziłam kabaret “Ostryga” i teatrzyk poezji “Votum”. W świdwińskim Zamku od jesieni 1980 r. pełniłam funkcję wiceprzewodniczącej NSZZ „Solidarność”. W połowie 1981 roku przeniosłam się z rodziną do Poznania. Mój mąż Eugeniusz, z zawodu pilot i dziennikarz (z zamiłowania redaktor książek literackich, współpracuje z wydawnictwem Rhytmos, autor autobiograficznej prozy o dęblińskiej Szkole Orląt Podniebni żołnierze) współorganizował ze mną w Café Głos Klub Piosenki Literackiej „Szary Orfeusz”, gdzie prezentowaliśmy twórczy dorobek autorów kilku pokoleń oraz muzyczną interpretację ich wierszy, gościli u nas: Julia Hartwig, Bogusława Latawiec, Ewa Najwer, Emilia Waśniowska, Hanna Banaszak, Wincenty Różański, Andrzej Ogrodowczyk, Zbigniew Dominiak, Roman Bąk, Sergiusz Sterna-Wachowiak, Mariusz Grzebalski, Dariusz Sośnicki …
Debiutowałam wierszami w piśmie „Pobrzeże” jesienią 1974 roku, gdy byłam jeszcze studentką polonistyki i brałam udział w dwóch premierach teatru studenckiego „Maya”. Moje reżyserskie dokonania z kabaretem „Ostryga” w Świdwinie to przestawienia Podroby i Stan nieważności oraz kilka inscenizacji teatru poezji „Votum” na finałach Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Jana Śpiewaka. W połowie roku 1978 działalność zespołu młodzieży pracującej pod moją opieką przerwały miejscowe władze PZPR na wniosek partyjnego pisarza, który po obejrzeniu spektaklu Stan nieważności poczuł się “urażony”. W tym czasie zgłosiłam ten sam scenariusz programu na konkurs ogłoszony przez TVP2 i tam otrzymałam II nagrodę od jury, któremu przewodniczył prof. Aleksander Bardini. Profesor zachęcał mnie do ponownego założenia kabaretu literackiego, gdy po przeprowadzce do Poznania podjęłam pracę w kabarecie „Tey”. Swoje nowe teksty piosenek i scenariusz Kocioł polski nadający się na małą scenę, przedstawiłam wkrótce szefowi kabaretu Zenkowi Laskowikowi. Ze względu jednak na to, że moje piosenki: „Jeszcze kiedyś skrzydła mi urosną”, „Mówią, że mam dziecko z potworem…”, „Szczęśliwy, kto wolny…” nie mogły być prezentowane na początku lat 80-tych, odeszłam z Poznańskiej Estrady i podjęłam pracę nauczycielki języka polskiego. Jednocześnie pisałam nowe wiersze i liryczne opowiastki dla dzieci (Konik z Polski – Ein Pferdchen aus Polen) przy współpracy z tłumaczami z Uniwersytetu Wiedeńskiego, a ponieważ główny cenzor w Warszawie przetrzymywał już szósty rok moją drugą poetycką książkę Białe tango, chodziło o wiersz Odmiana czasu przeszłego i podobne utwory mówiące o sybirackich przeżyciach rodziny matki i jej pokolenia, wydałam je własnym nakładem w 1991 roku pt. Teraz żyj. W związku z zapisaniem utworów nie występowałam publicznie, a moje życie w Poznaniu toczyło się kameralnie, jednak twórczo i ciekawie. Poznawałam nowych ludzi, przychodziły interesujące propozycje wydawnicze z zagranicy. W 1993 roku zostałam przyjęta do Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, a dwa lata później odwiedziłam zaprzyjaźniony z poznańskim oddziałem SPP Dom Pisarza w Stuttgarcie. Wiersze o miasteczku przesiedleńców przełożone na język niemiecki (Wieczna rzeka – Der ewige Fluss, 1996) zainteresowały tamtejszych pisarzy i latem 1997 roku otrzymałam zaproszenie na 3-miesięczne stypendium Landu Badenii-Wirtembergii w Stuttgarcie. Stamtąd wyruszyłam do Paryża, do polonijnej redakcji pallotynów „Nasza Rodzina” w Centrum Dialogu przy rue Surcouf, wysłałam też kilka nowych wierszy do paryskiej „Kultury”, które zostały wkrótce opublikowane: Z zapisków (nie)pewnego wyborcy, Urodziłam się w miasteczku przesiedleńców, Jeśli są jasne noce.
Przez kilka lat nauczałam języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 44 i nr 34 w Poznaniu, a następnie – od 1999 do 2007 roku – w Gimnazjum nr 11, gdzie prowadziłam także zajęcia warsztatowe z uzdolnioną młodzieżą (Grupę Twórczą GIM oraz dwumiesięcznik „Głos Gimnazjalisty”; wydaliśmy dwie książeczki literackie: Moja wyobraźnia i Moje miejsce). W wolnych chwilach urlopowych pisałam szkice literackie, recenzje, wiersze i felietony, które ukazywały się głównie w paryskim piśmie pallotynów „Nasza Rodzina” i w internetowym „Recogito” oraz w czasopismach społeczno-literackich w kraju: „Tygiel Kultury”, „Teka”, „Gazeta Malarzy i Poetów”, „W drodze”, „Przegląd Powszechny”, „Arkusz”. Obecnie współpracuję z Wojewódzką Biblioteką Publiczną i Centrum Animacji Kultury Wielkopolski, publikuję wiersze i eseje w dwumiesięczniku literackim “Topos” i kwartalniku literackim “Wyspa”.
[nggallery id=2]
Bibliografia
Autorskie zbiory wierszy: Czarne wino (Wydawnictwo Poznańskie, 1981), Białe tango (Czytelnik, Warszawa 1987), Teraz żyj (własny nakład, 1991), Wieczna rzeka – Der ewige Fluss (W drodze, Poznań 1996), Konik z Polski – Ein Pferdchen aus Polen (wiersze i opowiastki dla dzieci – Omega, Poznań 1992, 1999), Przed pamięcią (Ars Nova, Poznań, 2000), Piękniejsze – Schöner – C’est plus beau (Verlag Im Wald, Rimbach 2000), Perswazje (piosenki literackie, Rhytmos, Poznań 2002), Skażona biel (Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Poznań 2004), Wątpiąc, idę – wybór wierszy z lat 1979-2005 (Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2005), Kamyki. Elegie i krótkie żale (WBPiCAK, Poznań 2011); proza dokumentalizowana o deportacjach z nowogródzkiej ziemi: Dom utracony, dom ocalony (Wydawnictwo Poznańskie, 2009), szkice literackie Rzeczywiste i wyobrażone (Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa 2013), szkice i eseje Z szarego notatnika (WBPiCAK, Poznań 2015); tomiki wierszy: Co było, co jest (Biblioteka Telgte, Poznań 2013), Gdyby to było proste (Biblioteka “Toposu”, Sopot 2015), Kobieta w kaplicy (Biblioteka “Toposu” 2016).
Przekłady wierszy na język francuski: Claude-Henry du Bord i Krzysztof Jeżewski (Liberté Politique); na język niemiecki: Dorothea Müller-Ott (Uniwersytet Wiedeński).
Opracowania: spuścizna poetycka Zbigniewa Krupowiesa: Zanim zaczniesz mówić (KTSK, Koszalin, 1992); śpiewnik Klubu Piosenki Literackiej „Szary Orfeusz”: Ballada o poetach – pieśni i piosenki poetyckie (Księgarnia Św. Wojciecha i Rhytmos, Poznań, 2001).